Mabon.

Mabon is de achtste en laatste sabbat van het heidense jaar. De vaste datum is 23 september, astrologisch valt ze op het moment dat de zon het teken weegschaal in gaat. In vroegere tijden was er geen duidelijk onderscheid tussen de herfst en winterfeesten. De herfstequinox is nooit met de zelfde intensiteit gevierd als dat met Beltaine werd gedaan. De thema’s van het herfst en winterfeest overlappen elkaar dan ook.

In 1960 gaf Alex Sanders, oprichter van de Alexandrian traditie de naam Mabon aan de herfstequinox. De god Mabon werd vooral geassocieerd met jeugdigheid en zonlicht. Als jonge god past hij eigenlijk meer bij het lente feest maar in die context werd hij nooit genoemd. Zijn naam betekent zoon van de moeder. In de mythologie werd hij op de derde dag na zijn geboorte gestolen en pas jaren later terug gevonden. De associatie ligt nu dus bij het verdwijnen van de zoon en het verdwijnen van de zonkracht. Rond 1985 werd de naam Mabon ook in de nederlandse wicca geïntroduceerd en later door anderen overgenomen.

Een andere naam voor het herfstfeest is herfstevening, waarmee de associatie wordt gemaakt met het feit dat rond deze tijd de dagen en nachten even lang zijn. De duisternis neemt het over van het licht. De god van het licht heeft zijn taak om vruchtbaarheid te brengen volbracht en keert terug naar de onderwereld, waar hij met Samhain zal aankomen. In de natuur zie je het overal gebeuren: de oogsten zijn binnen gehaald, eenjarige planten sterven langzaam af, bladeren aan de bomen verkleuren, de aarde trekt zich terug. De lichtgod wordt de heer van dood en wedergeboorte. De tijd van leegte, reflectie en bezinning treed aan, om straks weer herboren aan de nieuwe cyclus te beginnen. Daarom wordt Mabon als een goede tijd gezien voor het verrichten van initiaties.

Volgens de Keltische bomenkalender valt Mabon in de periode van de braam.
De braam is een doornige struik die spiraalsgewijs woekert. De spiraal staat voor dood en wedergeboorte, het thema van Mabon. Voor de kelten markeerde de braam de balans tussen het wereldse en het bovennatuurlijke, tussen leven en dood. De bramenstruik als de laatste fase voordat de god herenigd wordt met de godin die op hem wacht. Volgens de mythe probeert hij er doorheen te komen, maar overal zijn stekelige braamtakken. Wat hij ook probeert het lukt hem niet om er doorheen te komen. Hij verliest de moed en kracht en denkt daar te moeten sterven. Dan ziet hij een braam hangen en zonder er bij na te denken eet hij hem op. Het sap en de pitjes schudden hem wakker. Opeens bezit hij weer nieuwe kracht en beseft dat hij verder moet. Alleen door hem kan de aarde weer opnieuw bevrucht worden.
Dit verhaal is de bron van het volksgebruik om na september geen bramen meer te plukken. Deze bramen zijn bestemd voor de God en de geesten die hun weg banen naar de onderwereld. Om het gebruik kracht te geven werd er wel gezegd dat de duivel op de bramen gespuugd zou hebben. De gene die van die bramen zou eten wacht enkel ongeluk.

Op verschillende heiligendagen bestaan gebruiken die als herfstfeest te beschouwen zijn. De meest opvallende zijn wel Sint Michael en Sint Lambertus.
In 813 werd er een feestdag ingesteld voor de aartsengel Sint Michael. En wel op 29 september, strategisch gekozen in de periode waarin de Germaanse winter begon. Het Saksische winterfeest was een belangrijk feest waarop recht werd gesproken en jaarmarkten werden gehouden. Maar de toenmalige leider van de Saxen had zich onderworpen aan Karel de Grote en zich laten dopen.
Michael werd gezien als de aanvoerder van de engelen die streden tegen de duivel. Hij versloeg satan in de vorm van een draak. Hij was ook de begeleider van de zielen van overledenen naar het hiernamaals. Rechtvaardigen leidde hij naar de hemel, zondaars stortte hij in het vagevuur. En zo werd er een christelijk tintje gegeven aan een oorspronkelijk heidens feest.
Traditioneel werd er gans gegeten die zich volgepropt had met de restjes van de oogst die op het land waren blijven liggen. Ook werden er speciale broden gebakken van verschillende soorten graan.

Vanaf de 13e eeuw werd in waals Brabant Sint Michael vervangen door Gertrudis.
Zij was de abdis van het klooster in Nijvel en stierf op 17 maart 659.
Van Gertrudis werd gezegd dat ze de zielen van de overledenen opving en de eerste nacht begeleidde, waarna Sint Michael het overnam. In Nijvel wordt zij zelfs geëerd met de grote Ronde. Een opmerkelijk besluit van de parochie, daar deze heilige veel trekken heeft van de germaanse dodencultus.
Met paard en wagen waarop haar schrijn en relikwieën lagen volgde men dan de omtrek van het voormalige klooster. De volgelingen droegen een geschilderde tak die de avond van te voren met wijwater was gezegend. Gertrudis zou dan de oogst van dat jaar beschermen tegen bederf en knaagdieren. Halverwege de grote ronde bracht men een heildronk uit.
Gertrudis werd altijd afgebeeld met een of meer muizen. De Germanen geloofden dat de overledenen de gedaante van een muis aannamen. Haar attribuut was een spinnewiel.

Sint Lambertus valt op 17 september en werd in Nederland en België vaak als het begin van de herfst gevierd. Volgens de levensbeschrijving van deze heilige werd hij op deze dag onthoofd, wat een verwijzing kan zijn naar de geofferde lichtgod. Op die dag moest traditioneel de haveroogst binnen zijn en kon de rogge worden gezaaid. Vanaf die dag werd er weer voor het eerst bij kaars/lamplicht gewerkt en daarom versierden men de kaarsen met bloemen en takken. ’sAvonds werd er gedronken en feest gevierd.
Lammeliedjesavond is van oorsprong een Sint Lambertus viering en bleef in Veenendaal tot na de tweede wereldoorlog populair.

De Mabon viering in de 21ste eeuw.
Zoals je hebt kunnen lezen is Mabon het begin van de leegte. Een tijd voor reflectie en bezinning. Dankbaar te zijn voor je persoonlijke oogst en te ontdekken welke krachten hierin schuilen die je kan gebruiken voor je toekomstplannen.
De krachten van je persoonlijke oogst kun je opwekken middels een ritueel. Neem een voorwerp dat jouw persoonlijke oogst symboliseert en leg het in de cirkel. Loop er driemaal omheen, met de klok mee, terwijl je een rijm chant die de krachten verwoord.
Om je te bezinnen kun je een lange boswandeling maken. Geniet van de herfstkleuren. De tred van je wandelgang brengt je geest tot rust zodat je helder na kunt denken.
Tijdens de boswandeling kun je bramen plukken en eten die het nieuwe levenssap symboliseren van de nieuwe cyclus die komen gaat.
Raap eikels, kastanjes en andere schatten van de natuur waarmee je het altaar kunt versieren. Verzamel zaadbollen om te drogen zodat je nieuw zaaigoed hebt.
Je kunt een herfstkrans maken van klimop en appels en dit offeren aan de natuur als dank voor je oogst.
Een traditioneel gerecht met Mabon is het brood, versierd met een achtvormig kruis, wat het wiel van het jaar symboliseert.

Correspondenties:

Altaardecoraties: herfstbladeren, eikels, dennenappels e.d.
Kruiden: distels, salie, varen, hop, tabak, hazelaar, ceder.
Olie: patchouli, zwarte peper.
Bloemen: passiebloem, goudsbloemen.
Struik: braam
Voedsel: brood, bier, wijn, appels, noten, granaatappels
Kleuren: oranje, donkerrood, indigo, bruin.
Goden en godinnen: Persephone, Mabon.
Edelstenen: saffier, lapis lazulli, amethist
Wierrook: benzoe, mirre, salie
Tarot kaarten: de wereld, het oordeel.
Element: water
Windrichting: het westen