Samhain.

Veel mensen denken dat Samhain (spreek uit: zou-in), beter bekend als Halloween, een feest is dat uit Amerika is overgewaaid. Dit is allerminst het geval. Het is één van de oudste Europeaanse feesten. Halloween, zoals wij dat nu kennen, is ontstaan uit meerdere feesten, gevierd door verschillende culturen. Naarmate de tijd verstreek, vermengde het gebruik ervan.
De avond die de Engelsen aanvankelijk All Hallow's Eve noemden, verbasterde tot Hallowe'en en tot slot tot Halloween, de avond voor Allerheiligen.
De Engelse, Schotse en Ierse immigranten hebben Halloween in de negentiende eeuw in Amerika geïntroduceerd.




Samhain is van oorsprong het Iers Keltische woord voor november. Dit feest kondigt het begin van de winter aan.
Net zoals het vallen van de duisternis voor de kelten een nieuwe dag aankondigde gold het begin van de winter als de start van de nieuwe cyclus en dus het nieuwe jaar. De relatie van het feest met de kringloop van de natuur is heel duidelijk. Na het rijpen van de vruchten en het aanmaken van zaden sterven de planten af. Alles vergaat, behalve het zaad dat de nieuwe kringloop in zich draagt.

Door heel Europa werden door de eeuwen heen winterfeesten gevierd, op data uiteenlopend van september tot en met december. Dit is deels terug te voeren op geografische factoren, (hoe zuidelijker de ligging, hoe later de winter zijn intrede doet) deels door de ingebruikname van de zonkalender. Voor de Germanen en de Kelten golden respectievelijk de eerste en de tweede volle maan na de herfstequinox als het begin van de winter.
Het begin van de winter gold voor veel stammen als een moment waarop de doden en geesten tijdelijk terugkeerde naar de plek waar ze gewoond hadden om hier te verblijven tot aan midwinter. Deze konden door middel van divinatie geraadpleegd worden over zaken van levensbelang. Ze geloofden ook dat de geest van de dode nog een tijd in de buurt van het graf verbleef, alvorens te vertrekken. De dode moest tot die tijd van voedsel worden voorzien anders zou deze komen halen wat hem of haar onthouden werd.

Samhain wordt wel het derde oogstfeest genoemd. Maar dan in de vorm van het vlees. November wordt van oudsher slachtmaand genoemd. (Lughnasadh de graanoogst, Mabon de vruchtenoogst) Om de winter door te komen werd het overtollige en zwakkere vee geslacht. Dit werd gepekeld voor de winter. Daarnaast was het zaak om alleen de sterkste dieren te behouden want voedsel was schaars tijdens de winter.
Samhain refereert ook aan de jacht. Deze thematiek heeft oudere voorlopers dan de Keltische. De sjamaan van de stam tooide zich met het gewei van een hert en voerde dansen uit om de geesten van het wild gunstig te stemmen.
De hoorns van het hert verbeeldden de kracht en de potentie van het mannelijke in de natuur. Die Gehoornde God werd later bekend als de Keltische god Cernunnos of de Griekse Pan.
Sint-Hubertus (3 november) is de gekerstende versie van dit verhaal. De edelman Hubertus achtervolgde tijdens de jacht een groot hert. Toen hij het dier wilde doden, bemerkte hij een lichtgevend kruis tussen de takken van zijn gewei. Hubertus was zo onder de indruk het gebeuren, dat hij zich tot het christendom bekeerde. Hubertus werd zo de patroonheilige van de jacht.

Op dit keerpunt, dat niet tot de zomer, noch tot de winter behoorde, regeerde de chaos. Dit manifesteerde zich in de legende van de Wilde Heer, die met zijn bende met veel gekletter op zijn paard door de lucht vloog en soms neerstreek op een akker om alles overhoop te halen. Het volgende seizoen bleek de betreffende plek dan bijzonder vruchtbaar te zijn of er waren gaven achtergelaten. In de Germaanse gebieden heette hij Wodan.

Sint Maarten (11 november) werd de christelijke variant van de Wilde Heer.
Ook hij reed op een paard en bezat een staf.
Net zoals Wodan gulle gaven bracht en Sint Maarten zijn mantel in tweeën deelde, werd men geacht die dag geschenken uit te delen in de vorm van voedsel.
Vanaf die tijd werd het slachtfeest vaak op Sint Maarten gevierd. Daar de heilige vaak met een gans werd afgebeeld, zouden de veertjes van de gans die tijdens het feest geslacht werd bijzondere krachten bezitten.
Voor de kinderen werd er een optocht georganiseerd. Zij droegen dan lampionnen vervaardigd van uitgeholde voederbieten, wortels of koolraap. Op een centrale plek werd het Maartensvuur ontstoken waar werd gefeest en gedanst.
In Duitsland maakte men op die dag een staf van berkenhout, omwonden met twijgen van de eik en de jeneverbes. Deze staf werd de hele winter bewaard. In het voorjaar gebruikte men het om vee aan te raken als het weer naar de weiden werd gebracht.
In 480 werd Sint Maarten officieel ingesteld als de advent, het begin van het kerkelijke jaar en de periode die de komst van Jezus inluidt.

De kerk stelde in 1006 Allerheiligen (1 november) en Allerzielen (2 november) in. Allerheiligen diende de doden in toom te houden. Want, zo stelde de kerk, niemand leeft zo dat hij of zij direct naar de hemel of naar de hel zou gaan. Een ieder moest een tijdje in het vagevuur verblijven om boete te doen voor je zonden. Met Allerheiligen kon je de heiligen vragen die periode voor de overledene zo draaglijk mogelijk te maken. Met Allerzielen kon men bidden voor de overledenen. Zo waren ze tijdelijk verlost van het vagevuur. Het wijwater dat op de graven werd gesprenkeld zou hun brandwonden genezen.
De kerk vond dat men geen hulp moest verwachten van een dode. Als deze enige wijsheid had, was hij of zij niet in het vagevuur terecht gekomen. Het offeren van voedsel vond de kerk dan ook zinloos; dat kon men beter aan de armen schenken.
Maar de verering van de doden was te diep geworteld, het volk zag de invoering van deze feestdagen als een gelegaliseerde aanleiding om geliefde overledenen te eren.




In de middeleeuwen ontstonden er verhalen dat in deze tijd ook andere wezens zich konden manifesteren. Als ze gerespecteerd werden kon je hun hulp verwachten, werden ze geminacht dan konden ze je dwars zitten. Trollen dwaalden rond en konden argeloze voorbijgangers de stuipen op het lijf jagen. De elfen organiseerden feesten en steekspelen en soms kon men hun bloed op de rotsen zien liggen. (In werkelijkheid blijkt dit mos te zijn dat door de vorst is aangetast en met de dooi blijft er een rode vloeistof achter.)
Omdat men niet wist of ze met de manifestatie van een overledene of met een wezen te maken had nam men het zekere voor het onzekere en werden allen geëerd met een pleng of spijs offer.
In die tijd stonden er vaak schoteltjes melk voor de deur waarvan de natuurwezens de essentie tot zich namen en werd er voedsel achtergelaten op de graven.
Daar de kerk had gezegd dat er beter geofferd kon worden aan de armen, gingen deze hun gram halen op hoogtijdagen. Gemaskerd of met zwart gemaakte gezichten, in optocht met lampionnen gingen ze de deuren langs. Vaak werd er gezongen voor wat voedsel, maar als er niets gegeven werd, kon men rekenen op vervloekingen. Vaak werden voor deze gelegenheden “zielenbroodjes” gebakken om uit te delen.
Ook onze goed heiligman Sinterklaas heeft zijn wortels in de heidense en christelijke winterfeesten. Er wordt wel verband gelegd tussen hem en Wodan. Denk maar aan de staf, het paard, de goede gaven voor hen die hem eren en “braaf” zijn. Ook het thema van de teruggekeerde doden: Sinterklaas gaat nooit dood en komt elk jaar weer terug. De zwarte pieten als demonen die je meenemen in de zak als je stout bent.
Het feest wordt altijd gevierd op de avond vóór zijn verjaardag.

In Amerika is Halloween uitgegroeid tot een van de populairste jaarfeesten. Kinderen gaan verkleed als heksen, griezels of duivels langs de deuren. Met de kreet “Trick or treat” heeft de bewoner de keuze: of een grap uithalen of trakteren. De huizen worden versierd met uitgeholde pompoenen waarin een kaarsje brand.

Tradities en thema’s van Samhain.
Lugh, de god die zichzelf offerde met Lughnasadh, en zijn reis naar de onderwereld begon met Mabon, is met Samhain gearriveerd in de onderwereld. Deze gang naar de onderwereld symboliseert de tijd van bezinning. Er staat een nieuwe cyclus voor de deur. Wat zijn je plannen en voornemens?

Middels divinatie Kun je een blik werpen in de toekomst en antwoord op vragen krijgen. Gebruik hier voor een divinatie techniek waarin je geoefend bent. Een leuke en simpele manier van divineren: Neem 3 hazelnoten. Een oude, een normale en een extreem volle. Werp ze voor je neer. De hazelnoot die het verst van je afvalt, geeft een indicatie over de komende cyclus. Houd in je achterhoofd dat een oude hazelnoot niet per definitie een slecht jaar hoeft te voorspellen. Het kan ook betekenen dat je nog hard moet werken aan bepaalde facetten van je leven alvorens je verder kan groeien. Een volle noot betekend niet per definitie dat het een gelukkig jaar wordt. Je interpretatie moet geënt zijn op je huidige situatie. Schrijf de uitkomst en je gedachten daarbij op in je boek de schaduwen, zodat je het terug kan lezen.

Wellicht heb je een doel voor ogen. Vlechten is een eeuwen oude manier om iets magische kracht te geven. Neem hiervoor 3 stroken papier. Op de eerste strook schrijf je het probleem. Op de tweede het doel. Op de derde de weg die je wilt nemen om het doel te bereiken. Vlecht de stroken en bindt de boven en onderkant vast. Met een zelfbedachte spreuk werp je deze in het vuur.

Met Samhain is het de traditie om de doden te herdenken. Er zijn verschillende manieren om dit in te vullen. Een mooi gebaar vind ik het extra bord aan de tafel en een kaars voor de foto. Kijk vooral naar jouw persoonlijke behoefte. Misschien is er pas iemand overleden en heb je geen kans gehad om afscheid te nemen. Zoek een vorm waarin je dit alsnog kan doen. Er tijd en aandacht aan besteden, op wat voor een manier dan ook, werkt goed. Je kunt proberen contact te maken met die persoon daar de grens tussen de werelden om deze tijd het dunst is. Ik raad je aan dit te doen onder begeleiding van iemand die er in getraind is. Het is voor te stellen dat het een emotioneel gebeuren kan zijn en dan is het fijn als je jouw verhaal kwijt kunt. Verwacht ook geen spectaculaire verschijningen. Maar je kunt het ook heel luchtig en gezellig houden door vrienden uit te nodigen en herinneringen op te halen over deze persoon.

Ook in huiselijke kring zijn er talloze mogelijkheden om aandacht te schenken aan Samhain. Ter versiering kun je kransen en slingers ophangen gemaakt van herfstbladeren, kastanjes, eikels en takken. De uitgeholde pompoen met een griezelig gezicht is traditioneel. Van het vruchtvlees kun je heerlijke pompoensoep of taart maken. De appel neemt een speciale plaats in tijdens Samhain. In de vrucht huist het heksensymbool. Als je een appel dwars doorsnijdt zie je het pentagram. De vijf punten symboliseren de vier jaargetijden en het goddelijke element dat de eeuwige cyclus van de seizoenen in beweging houdt. Samhain is het feest van dit vijfde punt. In de Keltische traditie gold als het als symbool van de ziel. Als je een appel schilt, kan je aan de lengte van de schil de lengte van je leven aflezen. Een grote appel gegeten met Samhain brengt geluk. Een gebruik tijdens Samhain is het begraven van een appel als offer aan de doden. De appel is namelijk ook het voedsel van de doden. De appel wordt gezien als de vrucht van kennis, magie, openbaring, liefde en vruchtbaarheid.
Samhain is het nieuwjaarsfeest voor de heksen, dus een uitstekende gelegenheid om met familie, vrienden en kennissen een Halloween party te houden.

Correspondenties:
Symbolen: Bezem, maskers, ketel, afnemende maan
Kruiden/planten: Heide, eikels, appels, salie, eik, bijvoet, munt, stro en pompoen
Kleuren: Zwart, oranje, zilver, goud, en bruintinten,
Voedsel: Appel, granaatappel, pompoen, noten, vlees
Geuren: Olibanum, basilicum, alsem, mirre, sandelhout, nootmuskaat
Godinnen: Hecate, Cerridwen, Rhiannon, Kali, Ishtar, Morrighan,
Goden: Anubis, Osiris, OdinStenen: Obsidiaan, Onyx, carneool
Dieren: Uil, Zwarte kat, vleermuisDrank: Appelcider, wijn.
Sterrenbeeld: Schorpioen.
Rune: Eihwaz..
Bloemen: Chrysanten, winterviolen.