Yule

Al verschillen de meningen, het meest voor de hand liggend is dat het woord Yule afstamt van het Deense Hjul, wat wiel betekent. Het wiel van het jaar dat symbolisch weer gaat draaien nadat rond 21 december de zon enkele dagen op het zelfde punt lijkt te blijven staan.
Een andere naam voor Yule is midwinter. Dit begrip kan wat verwarrend werken daar 21 december in deze tijd het begin van de winter markeert. Het woord suggereert echter het midden van de winter. Dit berust op het feit dat de Kelten en Germanen een tweedeling van het jaar hadden. Die van het wassende licht en die van het afnemende licht. Het weer lengen van het daglicht gaf hun het gevoel dat de winter halverwege was.

Dat de terugkeer van de zon al in de steenstijd een belangrijke gebeurtenis was blijkt uit het feit dat er stenen structuren werden gebouwd waar alleen met midwinter zonnestralen naar binnen konden schijnen. Een mooi voorbeeld hiervan is Newgrange in Ierland. De tombe dateert van 3200 B.C. Men heeft uitgerekend dat met 300 werkkrachten er minstens 20 jaar aan gebouwd is. De tombe is niervormig en heeft een doorgang van 19 meter. Elk jaar tussen 19 en 23 december valt tijdens zonsopgang 17 minuten zonlicht in de doorgang.




Yule symboliseert het feest van het licht, het vertrouwen in de eeuwig durende cyclus en de terugkeer van het leven.
In deze periode, waarin de tijd schijnbaar stil lijkt te staan, nam de mens die afhankelijk was van de opbrengst van het land het er nog even van voordat er weer geploegd en gezaaid moest worden. Zij kwamen samen en vierden feest in afwachting van het wederkerende licht. Er werd veel gegeten en gedronken want deze overvloed dwong als het ware een vruchtbare nieuwe cyclus af. Vuren werden ontstoken om het leven nieuwe kracht te geven.

Het Germaanse Joelfeest duurde 12 dagen, oorspronkelijk beginnend vanaf de eerste volle maan na de zonnewende. Volgens de mythologie raasde Wodan met de geesten van voorouders als zijn volgelingen door de nacht die hun afstammelingen de zegen gaven van overvloed. Maar ook van Holda werd gezegd dat zij de bende aanvoerde. De godin Holda was de moedergodin die levende beschermde en de doden toedekte. De tocht van Wodan of Holda met zijn of haar gevolg werd ook wel de wilde jacht genoemd. Het oude werd op alle mogelijke manieren afgebroken om plaats te maken voor het nieuwe. De teruggekeerde doden maakten het onmogelijke mogelijk.Voor de Germanen waren bomen krachtplaatsen waar geesten huisden. Om ze gunstig te stemmen voor het nieuwe seizoen werden ze behangen met vruchten en koek.

Het Romeinse midwinterfeest, de Saturnalia, werd 6 dagen voor en na de kortste dag gevierd. Saturnalia is gewijd aan Saturnus, van oorsprong een landbouwgod die niet de dood, maar de levenskracht belichaamde die de dood overwon. De naam is afgeleid van satum, het gezaaide, en saturare, in overvloed schenkend. Saturnus moest weer wakker geschud worden om de laatste vonk van leven weer aan te wakkeren.
De 12 dagen behelsde een periode waarin alles anders was. Buiten tijd en ruimte werd alles omgedraaid. Slaven werden door meesters bediend, oorlogen werden tijdelijk onderbroken, scholen en openbare gebouwen waren gesloten.
Men bezocht vrienden en familie en bracht kleine maar waardevolle geschenken mee. Vooral waskaarsen waren een populair geschenk. Ze waren in die tijd kostbaar en symboliseerden het terugkerende licht. Daarnaast gaf het licht van de kaarsen de gelegenheid om activiteiten te ondernemen, want je kunt je voorstellen dat er in vroegere tijden na het vallen van de duisternis normaliter niet veel meer werd ondernomen. Huizen werden versierd met groene takken, het symbool van het eeuwige leven. Ze werden versierd werd met gedroogde vruchten. De derde dag van het feest was gewijd aan Ops, de godin van de vruchtbaarheid die geassocieerd werd met rijpende vruchten. Zij werd als de gemalin van Saturnus gezien.
Deze tijdloze periode behoorde ook aan de wereld van de doden. Op 23 december werd de beschermvrouw van de geesten Larentina geëerd. In haar naam werd er geofferd aan de doden.
Veel van de latere kerstgebruiken zijn geënt op gebruiken van deze feesten.

De christelijke kerk schoof heiligen naar voren om de aandacht van de heidense winterfeesten af te leiden. Toch bleven de herdenkingsdagen doorspekt met heidense gebruiken.
Lucia, geboren in de 3de eeuw gaf haar verloving op om zich te wijden aan haar christelijke roeping, waarvoor zij tijdens de christenvervolging werd vermoord.
Haar naam betekent licht en ze werd in de late middeleeuwen verbonden met de terugkeer van het licht. Tijdens het Luciafeest (13 december) ging de jongste dochter gekleed in het wit en getooid met een kroon van brandende kaarsen de slaapkamers af om alle huisgenoten koffie en lekkernijen te brengen.




13 december gold voor de invoering van de gregoriaanse kalender als de kortste dag, maar ook na de invoering ervan bleef men op 13 december haar naamdag vieren.
Op Sint Thomas (21 december) was het gebruikelijk om in de nacht alles op zijn kop te zetten. Jongeren gooiden kruiken tegen deuren kapot, in de kerken werd er gedanst. Ook het Thomasluiden was bedoeld om nieuwe levenskracht op te wekken. Met name in het noorden van ons land werd er tussen 21 en 31 December de hele dag de klok geluid. Het midwinterhoornblazen wat vooral in Twente populair was is tot heden populair gebleven.In vele religies werd tijdens midwinter de lichtgod geboren zoals Mithras en Orisis. Of er was sprake van verjonging van de zonnegod zoals Sol Invictus.De kerk schoof Jezus naar voren als zonnegod. Want ook hij werd vergeleken met het licht dat de duisternis verdreef. Er is nooit overeenstemming geweest over de werkelijke geboortedag van Jezus. In alle waarschijnlijkheid vond deze plaats in de lente. In de 3de eeuw werd voor het eerst 25 december als geboortedag genoemd.
6 januari (12 dagen later) gold over het algemeen als einde van de Joeltijd. In Constantinopel werd Epifanie gevierd wat zoveel betekende als verschijning. De dag dat de wijzen uit het oosten Jezus kwamen vereren. Driekoningen zoals het nu nog gevierd wordt, vertoond nog sporen van het gebruik om de gevestigde orde te keren. De koek die gebakken wordt bevat een boon. De persoon die de boon in zijn koek vindt is koning voor één dag.

In de huidige heidense tradities staat vooral de legende van de Eikkoning en zijn broer de Hulstkoning centraal. Zij strijden om de gunst van de godin. Het is een symbolische strijd tussen licht en duisternis. Ditmaal wint de Eikkoning die symbool staat voor het wassende licht en de belofte van groei. Hij zal regeren tot midzomer, dan neemt koning Hulst de scepter weer over.

Tradities en suggesties voor de Yule viering.
Het meest bekende symbool voor yule is natuurlijk de spar. Altijd groene planten vertegenwoordigen het eeuwige leven. Oorspronkelijk was de yule boom een eik die in brand werd gestoken als offer voor de lichtgod. Het vuur transformeert, verjongt en geeft de vonk van leven aan de eikkoning die vanaf dat moment weer zou regeren. Later kwam het yule blok in zwang. Deze werd versierd, besprenkeld met kruiden of speciale olie en daarna ontstoken met behulp van de koolresten van het jaar daarvoor.Volgens tradities moest het vuur 12 dagen blijven branden. Het vroegtijdig doven van het vuur zou een slecht jaar voorspellen.
De 12 dagen refereren aan het aantal dagen dat de zon schijnbaar stilstaat voordat de dagen weer gaan lengen. De as die de kracht van het nieuwe leven zou bevatten werd bewaard om over de akkers te strooien met Imbolc.




Nu wordt het terugkerende licht gesymboliseerd door de lichtjes in de boom en het branden van kaarsen. Maar ook de andere versieringen bevatten symboliek.
De kransen staan symbool voor het wiel van het jaar dat weer gaat draaien. De vier kaarsen op de adventkrans verwijzen naar de vier seizoenen.
De glimmende ballen refereren aan de heksenballen, die voorbijgaande kwade geesten op afstand houden. Immers, de sluier tussen de werelden is in deze tijd nog steeds dun. De kwade geest zal gehypnotiseerd raken door de schittering van de bal. Als de geest de bal raakt wordt hij geabsorbeerd en gevangen. Daarnaast herinneren de ballen ons aan de gouden appelen in de boom der wijsheid. Ook de paddestoelen die je vaak in tafelversieringen ziet verwijzen naar wijsheid. De vliegezwam werd door sjamanen gebruikt om visioenen op te wekken en zo kennis te vergaren.De engelen werden gezien als begeleidsters van de aankomende levensgeest.Met bellen of klokjes brachten zij middels het geluid vibratie en dus de kracht van leven naar ons toe.
Het kussen onder de maretak is een vruchtbaarheidsritueel. De maretak is gewijd aan de zon en bevorderd de vruchtbaarheid. De hulst staat symbool voor de Hulstkoning die op zijn hoogtepunt is maar het veld moet ruimen voor de Eikkoning. De stekels van de hulst zouden kwaden geesten weren.

Omdat Yule bij uitstek een feest is dat met het gezin wordt gevierd is het leuk om activiteiten te ondernemen waar allen aan kunnen deelnemen.Op de kortste dag van het jaar kun je een wandeling in de natuur organiseren om het licht te gaan begroeten. Je kunt dan gelijk van de gelegenheid gebruik maken om een yule blok te zoeken die bij thuiskomst versierd wordt met linten en kaarsen. Het blok kan dan dienen als tafelversiering tijdens het diner.De kinderen kunnen op zoek gaan naar een berkentak die eenmaal thuis omgetoverd kan worden tot elfenstaf met sterren en belletjes. Ook het versieren van het huis met groenblijvende takken kan gezamenlijk plaats vinden. Denk aan het maken van kransen en het ophangen van een bos maretak. (let op: de bessen van de maretak zijn giftig)


Met yule is een uitgebreid diner de traditie, daar de overvloed van het diner de overvloed van het komende jaar symboliseert. Maar er zijn ook andere manieren om het aspect van overvloed vorm te geven. Denk aan giften voor goede doelen of hulp aan minder bedeelden.Het is leuk om zelf een Yulebrood of amandelkransjes te bakken. Het maken van boomstronkgebak als alternatief voor het Yuleblok is voor de meer gevorderde keukenheksen. Recepten hiervoor zijn op het internet te vinden.

De langste nacht herinnert ons eraan dat duisternis niet leeg is, maar een oneindigheid waar licht wordt geboren. De oneindigheid biedt ruimte voor nieuwe ideeën en met het terugkerende licht kan het materialiseren. In de legende van de God en de Godin is Yule de tijd waarin de Godin bevalt van de God. De god vertegenwoordigt hier het licht dat weer terug keert. Om deze reden is Yule ook een herinnering aan de eeuwige spiraal van wedergeboorte. In een ritueel kun je symbolisch een eigen doel in gang zetten door met een object wat jouw doel symboliseert de cirkel rond te gaan.




De vaste datum voor Yule is 21 december. Astrologisch valt de datum op het moment dat de zon zijn intrede doet in het teken steenbok.

Kleuren Rood, groen, goud en wit. Groen staat voor de vruchtbaarheid. Rood staat voor warmte, Goud is de kleur van het licht en wit staat voor reinheid.
Kruiden: Kaneel, kruidnagels, Rozemarijn, Maretak
Wierook: Mirre, Sandelhout, Den, Jeneverbes, Kaneel, Olibanum
Edelstenen: Bloedsteen, Robijn, Smaragd, bergkristal
Voedsel & drank: Kaneelthee, Sinaasappels, Mandarijnen, Plumpudding, Amandelkransjes, Boomstronkgebak, gluhwijn
Goden: Apollo, Wodan, Mithras, Saturnus, Kronos, Horus
Godinnen: Cerridwen, Kali, Hecate, Angerona, Pandora, spinnende Godinnen.