Ostara

Als op de lente-equinox (21 maart) de dag weer even lang is als de nacht, vieren we binnen de hekserij de overwinning van het licht en het aanbreken van de vruchtbare periode. De zaden in de grond ontkiemen en de essentie van dit feest is het versterken van de groeikracht.



Ostara of Eostre is de Germaanse godin van de dageraad. Haar naam slaat op het oosten, daar waar de zon op komt. Haar feest werd oorspronkelijk gevierd tijdens de eerste volle maan na de lente equinox, wat we nog terug zien in het huidige Pasen, de christelijke versie van het lente feest. Het paasfeest wordt in Engeland en Duitsland nog steeds naar haar vernoemd: Easter en Ostern. Ook het vrouwelijke hormoon oestrogeen is naar haar vernoemd.
Het woord lente stamt af van het Germaanse langgitinaz, wat waarschijnlijk het lengen der dagen betekende. In de middeleeuwen bestond het werkwoord lenten, het bewerken van het veld in het voorjaar.
De lente feesten waren in oude tijden niet aan de voorjaarsequinox gebonden. In sommige samenlevingen was het de eerste meikever, koekoek of zwaluw die het tijdstip aangaf. Koning winter en koning zomer hielden schijngevechten waarbij koning winter werd verdreven. De lente werd symbolisch binnengehaald door een met groen versierde jongeman die de wildeman werd genoemd. (In Engeland the green man.) Vaak trok men rond de akkers, aangevoerd door de lentekoning en koningin, en met een staf of roede sloeg men op de akkers om de kiemkracht van het gezaaide zaad op te wekken. Op heuvels werden lentevuren ontstoken.




Voor de Romeinen was maart het begin van het rituele nieuwe jaar. De god Mars, waar deze maand naar genoemd is, was toen nog verbonden met de vruchtbaarheid van de akkers. Op 1 maart zou het schild van Mars uit de hemel zijn gevallen. In opdracht van de mythologische kalenderkoning werden er 11 kopieën gemaakt. Deze symbolen voor de maanden van het jaar werden door de straten gedragen waarbij gesprongen werd. Het springen, een nabootsing van de lammetjes, dienden ter opwekking van de levenskracht. Het vuur in de tempel van Vesta dat het hele jaar brandende werd gehouden werd op 1 maart gedoofd en weer opnieuw aangestoken. Belangrijke gebouwen werden versierd met laurier als symbool voor Apollo die de levenskracht van de natuur belichaamde.

Pasen stamt af van het joodse Pesach, wat springen of dansen betekent. Het joodse feest is oorspronkelijk een lentefeest en heeft zijn wortels in het herdersleven. Vlak voordat ze naar de nieuwe weiden vertrokken slachtte zij een lam als offer aan de goden en vermoedelijk danste en sprongen zij om het offer. Daarnaast was het ook een landbouwfeest. Tijdens een rituele maaltijd van ongezuurde broden werd de band tussen de goden en de stam vernieuwd.
In het huidige Pasen heeft het geofferde lam plaats gemaakt voor Jezus ( het lam gods ) en zijn wederopstanding symboliseert het hernieuwde leven. Dat de maan een rol is blijven spelen bij de bepaling van de datum van Pasen heeft alles te maken met het feit dat het hier oorspronkelijk om een maanfeest ging dat gekerstend moest worden. Als tegenwicht richtte het christendom zich meer op de zon en werd er gesteld dat de wederopstanding plaats vond op de eerste zondag na de betreffende volle maan.




Er is dus geen echt rechtstreeks verband tussen Ostara en Pasen, maar de symboliek is gelijk. Een andere christelijke datum die wel met Ostara in verband wordt gebracht is de Maria Annunciatie op 25 maart. Op die dag verteld de engel Gabriël aan de maagd Maria dat ze zwanger is. Deze belofte vinden we terug met Ostara, als de natuur zwanger is van de lichtgod die met Beltain geboren zal worden.
Vooral de gebruiken die met Pasen gangbaar zijn wijzen er duidelijk op dat het paasfeest een gekerstend lente feest is.
Het ei is vanaf de prehistorie een symbool geweest van verborgen levenskracht. Het kleuren van de eieren verwijst naar de herleving van kleuren in de natuur. Vooral was rood populair. Deze kleur is bij uitstek verbonden aan Ostara vanwege de dageraad, de roodgekleurde ochtendhemel in het oosten. De haas was het totemdier van Ostara. Het dier werd vereerd om zijn voortplantingsvermogen en het eten van hazenvlees gold als een afrodisiacum. De haas is eigenlijk een kip van Ostara die haar eieren constant verborg. Uit onvrede hierover veranderde Ostara haar in een haas om ze weer te zoeken. Deze speurtocht komt overeen met die van de kinderen tijdens Pasen. De haan die op de stokken van palmpasen prijkt, is vanouds een symbool voor potentie en vruchtbaarheid. Het kruis van de palmpaas verwijst naar de vier hoeken van de akkers, en later naar het kruis van Christus. De buxus takjes die eeuwig groen zijn symboliseren de levenskracht.
In de middeleeuwen werd er alleen met Pinksteren en Pasen gedoopt. In dit gewijde water werd de paaskaars gedoofd en mee naar huis genomen. Met buxus takken werd het gesprenkeld over de akkers en de stallen om genezing, bescherming en vruchtbaarheid te brengen. Ook werden er wel buxustakken aan de randen van de akkers in de grond gestoken.
Nog steeds worden elk jaar op eerste paasdag de zogenaamde Paasvuren ontstoken om de terugkeer van het licht en de lente te vieren. Vooral in het oosten van het land wordt deze traditie in ere gehouden.
De paaskaars waaraan men kaarsen aansteekt is een gekerstende versie van het gebruik om takken van het paasvuur mee naar huis te nemen om de haard mee aan te steken.