Beltane

Met Beltane nemen we afscheid van de heer van de chaos. Ook al is de winter alweer een tijdje achter ons, toch liet hij zich nog wel eens gelden met een koude dag of een nachtvorst. Pan, de heerser van de zomermaanden neemt nu definitief de heerschappij over. Ook deze sabbat draait om de vruchtbaarheid, maar meer in de zin van bevruchting. Als de bloesems niet bevrucht worden zal de vegetatie uitbloeien en afsterven.




Beltane wordt gevierd in de nacht van 30 april/1 mei. In Keltische gebieden werd deze naam of afgeleiden hiervan gebruikt als “begin van de zomer”. In het Iers is de naam Bhealtaine nog steeds de naam voor de maand mei. De oudste vermelding van het feest dateert van het jaar 900. Hier wordt de naam verklaart als “het vuur van Bel”, met de toelichting dat die dag het vee tussen twee vuren gedreven werd. Het is niet bekend of er ooit een god met de naam Bel vereerd werd.

Beltane, in onze omgeving door de eeuwen heen als Meiavond aangeduid, wordt zoals de naam al aangeeft op de vooravond van mei gevierd. Voor de heidense volkeren dient een nieuwe dag zich aan bij zonsondergang. De naam Mei is afgeleid van het Latijnse mensis Maius en waarschijnlijk genoemd naar de Godin Maia. Zij is een Romeinse godin die alles weer laat groeien en bloeien. Haar naam betekent “zij die groot is”. Tijdens de Floralia werd er een drachtig zeug aan haar geofferd. De naam Floralia is afgeleid van het Latijnse flos, wat bloem of bloesem betekend. De bloemen zijn de geslachtsorganen van de plant. Het feest, dat van 28 tot 3 mei werd gevierd draaide dan ook om de vruchtbaarheid. Losbandigheid, anders streng afgekeurd, werd nu toegestaan. Orgieën en naakte rituelen waren een belangrijk onderdeel van de feesten.

In de Germaanse cultuur werd de Meiavond traditioneel gezien als het huwelijk van Wodan en Freya. Het is niet bekend of dit feest ritueel werd gevierd. In deze nacht werd veronderstelt dat de heksen op hun bezem naar hun verzamelplaatsen vlogen om daar wilde feesten te hebben.
Sint Walpurgis is de gekerstende versie van een Germaanse graangodin. Zij zou rond 800 als non een klooster hebben geleid, wonderen hebben verricht en mensen van hun ziekte hebben genezen. Uit het kalksteen waarop haar graftombe rust zou medicinale olie druppelen die nog steeds aan de gelovigen wordt verkocht.Sint Walpurgis wordt afgebeeld met drie graanhalmen in haar hand. In volksverhalen wordt nog wel eens verteld dat zij achtervolgd werd en een boer haar verstopte in zijn laatste korenschoof. De volgende dag zou het graan in goud veranderd zijn. In de zogenaamde Walpurgis nachten liet men zijn raam open voor het geval Sint Walpurgis beschutting nodig had voor haar achtervolgers. Als dank zou zij goudstukken achterlaten.
In het Walpurgisvuur werd stro verbrand om de kracht van de oogst van het vorige jaar over te brengen op de komende nieuwe gewassen.
Ook Maria kreeg een rol toebedeeld in een poging de heidense graan en vegetatie goden te doen vergeten. Ze werd voorgesteld als de beschermvrouwe van de gewassen en de vruchtbaarheid. De meimaand werd ook wel mariamaand genoemd. In de kerken werden in deze maand meialtaren ingericht die versierd werden met bloemen en groene takken.

Tijdens de Meiavond stond de meiboom symbool voor de vruchtbaarheid. Hiertoe werd een boom gerooid uit het bos en ontdaan van zijn takken. Alleen de kruin bleef staan. Een ieder is instaat om hierin een fallus symbool te ontdekken!
De soort boom verschilde nogal per streek. Het kon een Den, Berk, Meidoorn, Es of Eik zijn. De kruin werd vaak versierd met bloemen en lekkernijen. Van de afgehakte takken werden kransen gevlochten als symbool voor de eeuwige cyclus. De kransen dienden als versiering of als hoofdtooi van de meikoning en koningin. Op de stam werden figuren gekerfd en onder de kruin werden linten bevestigd. De mannen hielden het groene lint vast en dansten met de klok mee, de vrouwen de witte en dansten tegen de klok in. Door beurtelings te bukken werden de linten om de stam gevlochten. Met de stam als mannelijke energie en de linten als vrouwelijke energie kun je in het geheel een paringsritueel ontwaren. De gehele gemeenschap was bij deze onderneming betrokken. Alle handelingen dienden om de levenskracht op te wekken.
De rest van de avond werd er gedanst en gefeest rondom het traditionele vuur. Wedstrijden met als prijs de Meikoningin waren algemeen. Zo ook de vrijpartijen in het veld. Na afloop bleef de meiboom vaak staan tot het volgende jaar of verbrand tijdens Litha.
De kerk was natuurlijk niet te spreken over deze losbandigheid en kerstende de Meidoorn als zijnde een heilige boom, die het kruis van Christus symboliseerde. De takken en de bloesems mochten alleen op het Maria altaar gebruikt worden.





Het vruchtbaarheidsfeest was daarnaast ook een feest van de liefde. Jonge mannen plantten kleine versierde boompjes in de tuin van hun geliefde of hingen kransen aan haar deur. Elders werden bloeiende takken aan het slaapkamerraam gebonden. Soms kon het meisje alleen maar raden wie haar stille aanbidder was, in andere gevallen kerfde hij zijn naam in de tak. Ook werden er wel serenades gebracht. Dit zogenaamde Meien werd in 1612 verboden op grond van behoud van het groen in de stad. Op het platteland bleef dit gebruik langer bestaan.

Voor de veehouders was het feest een belangrijk moment, daar rond die tijd het vee weer voor het eerst naar de weide werd gebracht. Er zijn verschillende gebruiken bekend die met deze gebeurtenis gepaard gingen. Vaak werd het vee tussen twee vuren gedreven. Het knallen van zwepen, luiden van bellen, het besprenkelen met gewijd water of het bestrooien van het vee met zout, alles diende om de levensvatbaarheid op te wekken. Voor deze gelegenheid was het van belang om voor dag en dauw op te staan, want de laatste werd de luilak genoemd. Hij symboliseerde dan de afstervende vegetatie van het vorige jaar, terwijl de eerste ook wel de pinksterbloem werd genoemd als vertegenwoordiger van de nieuwe vegetatie. Het gebruik van de luilak kende vele vormen in Nederland. Het herrie maken zien we nog terug rond Pinksteren en Koninginnedag wat op 30 april valt, wat in feite de vooravond is van het meifeest.
De landbouwers hadden weer hun traditionele omgangen rond de akkers. In Nederland stonden deze omgangen bekend als de kruisdagen. Het land werd afgezet met speciale palen en in processie ging men met een kruis de akkers rond. Bij de vier palen werden speciale handelingen verricht of gebeden.
Sint Joris nam ook een belangrijke plaats in. Als beschermheilige van de landbouw belichaamde hij de ontwakende vegetatie. De draak waarmee hij wordt afgebeeld staat voor het kwaad dat hij bestrijd. Zijn naamdag valt op 23 april.
De IJsheiligen Bonifatius, Pancratius en Servatius zijn niet anders dan een gekerstende vorm van het verdrijven van de winter. Na deze dagen in mei (12, 13 &14) treed er geen nachtvorst meer op. Nog steeds worden vorstgevoelige planten pas na deze datum buiten gezet.

Het dauw en regenwater van de eerste dag in mei zou veel kracht bevatten. Het werd verzameld en voor vele doeleinden gebruikt, zoals genees en schoonheidsmiddel. Bronnen werden in die ochtend vereerd en versierd met meidoorn. Het bronwater werd in flessen mee naar huis genomen om te gebruiken bij ziekten en om vruchtbaarheid en voorspoed te bevorderen. Deze gebruiken werden tot in de hoogste kringen uitgevoerd. Sporen hiervan zien we nog terug tijdens het dauwtrappen op hemelvaartsdag.




Binnen de hekserij is Beltane het moment waarop de Godin en God één worden en bevruchting plaatsvindt. De god Lucifer levert de energie en de Godin Diana geeft de materie vorm. Zij neemt plaats achter haar spinnenwiel en spint het leven van een nieuw mens terwijl ze betoverend zingt. Hun dochter Aradia wordt geboren, zij is de heksenmoeder. Beltane is dan ook het moment om een Handvasting te hebben; het huwelijksfeest van de heksen.
Tijdens de rituelen van de Wicca wordt de eenwording gesymboliseerd door de Athame, het rituele mes, in de kelk te steken. In sommige covens wordt in privé-sfeer door de hoge priester en hogepriesteres de grote rite uitgevoerd, waarbij er daadwerkelijk gemeenschap plaats vind.
Zoals alles in de natuur nu vorm krijgt is Beltane het moment om je eigen plannen vruchtbaar te maken.
Correspondenties:
Kleuren: wit & rood (Godin) , groen ( God)
Goden: Pan, Odin (Wodan), Lucifer
Godinnen: Diana, Freya, Aphrodite, Venus
Bloemen: meidoorn, kamperfoelie, seringenbloesem, pinksterbloemen.
Stenen: Vuuropaal, Rozenkwarts, Saffier, Carneool.
Teken: Steenbok
Planeten: Saturnus, Mercurius